İmam Cafer-i Buyruğu - Buyruk Kitap İndir (Menâkıb'ül-Esrâr Behcet'ül Ahrar)

[Pervane]

Kısa adı ile "Buyruk" diye bilinen bu yapıt, Aleviler arasında en çok okunan kitapların başında gelir. Yapıtın pek çok yazmasının bulunması bu savın kanıtıdır. Buyruk, çağlarca elden ele gezer. Alevilerce Kur'an'ı açıklayan ve tamamlayan bir kitap olarak benimsenir.

Yapıtın Alevilerce böylesine üstün tutulması, onun Alevi inanç, töre, tören ve söylencelerini içermesinden kaynaklanır. Bu yapısı ile Buyruk, bir yol ve süreğin iç tüzüğü, daha doğrusu anayasasıdır. Çağlarca baskı altında tutulan bir halk tabakasının el kitabıdır. Yüzyıllar boyu karanlıkta kalmıştır. Varlığı bilinmesine karşın yadsınmıştır.

Adı
Yapıt, Aleviler arasında "İmam Cafer Buyruğu" ya da kısaca "Buyruk" adı ile tanınır. Aleviler arsındaki bu değişmez adına karşın, bilim çevrelerinde yapıtın için değişik adlar ileri sürülmüştür. Yapıttan ilk sözeden Prof. Dr. Mehmet Fuat Köprülü, yapıtın gerçek adının "Menakıb-ı evliya" olduğunu söyler. Özel kitaplığında bulunan yazmaya dayanarak yapıtın yazarı, içeriği konusunda kısa bilgiler verir. Yapıtın önemine değinir. Bundan sonra Köprülü'nün savları bilim çevrelerince benimsenir. Kitabın yeni yazı ile yapılan ilk baskısında da Köprülü'nün sözkonusu görüşleri egemen olur. Yayıncı Sefer Aytekin, yapıta yazdığı kısa önsözde yapıtın "İmam Cafer Buyruğu", "Menakıb-ı evliya", "Menakıbname", "Fütüvvetname" gibi çeşitli adlarla anıldığını söyler ve Buyruk dizisinde "Menakıb-ül Esrar Behcet-ül Ahrar Telif-i Seyyid Şah Hatayî"nin yayınlanacağını okurlarına muştular

Ancak Buyruk'u yayınlamasından sonra yedi yıl yayıncılığını sürdüren Aytekin, bu yapıtı bir türlü yayınlayamaz. Çok daha sonra yayınlanan bir bilimsel yapıtta da Köprülü’nün savı yinelenir. Mehmet Eröz, Anadolu Kızılbaş Türkmenlerinin gönlünü kazanmak için sözlü propagandanın yanısıra iki yazılı metinin olduğunu bildirir. Bunlardan birinin, Şeyh Safiyüddin-i Erdebilî ile oğlu Şeyh Sadrüddin'in konuşmalarını ve onların tarikatın ilkelerini açıklayan sözlerini içeren ve Şah Hatayî'ye dayandırılan "Menakıb-ül esrar" olduğunu ileri sürer. İkincisinin ise, Şeyh Safî'ye dayandırılan "Buyruk" olduğunu savunur. Bu savlarını ise Abdülbaki Gölpınarlı'nın eski bir yazısına dayandırır.

Buyruk üzerine en sağlam bilgileri Abdülbaki Gölpınarlı verir. Gölpınarlı'ya göre, Çaldıran'da Yavuz'a yenilen Şah İsmail (öl. 1524) ve ondan sonraki Safevî hanedanı kendilerine en büyük karşıt gördükleri Osmanoğulları ülkesindeki etkinliklerini sürdürmek için Anadolu Alevilerine halifeler yollarlar. İran'da kendilerini Caferî mezhebinin yol eri ve yayıcısı tanıtırlar. Anadolu Alevilerine kendilerini halifeler aracılığı ile İmam, hatta Mehdi; en azından Mehdi'nin öncüsü, muştulayıcısı kabul ettirmeyi amaç edinirler. Şah İsmail'in oğlu Şah Tahmasb zamanında (1576) Bısatî adlı biri "Menâkıb'ül-Esrâr Behcet'ül Ahrar" adlı kitabı yazar. Aleviler buna Büyük Buyruk adını verirler.

Bu bilgilerin ışığında Buyruk'un gerçek adı "Menâkıb'ül-Esrâr Behcet'ül Ahrar"dır.

İÇİNDEKİLER

Önsöz
Buyruk Üzerine
Kırkların Cemi
Pergamber İle Ali’nin Musahip Olması
Pir
Mürşit
Rehber
Zakir
Sofu
Mürit
Talip
Mücerret
Musahip
Aşina
Peşine

Erkandan Geçme
Oğlan İkrarı Alma
Kız İkrarı Alma
Ev Ondalama
Ocak Kazdırma
Niyaz
Dar
Kamber’in Nefesi
Uğruluk
Cebrail’in Tariklenmesi
Tac
Cömertlik
Hu
İmamların Övgüsü
Büyük Alem, Küçük Alem
Velayetname
Muhammed’in Tuba Ağacı İlşe Triklenmesi
Tarikatname

Ölmeden Önce Ölmek
Tadik ve Teslim
Rızaya Teslim
Dört Kapı
Makamlar
Üç Sünnet Yedi Farz
Tarikat Yolu
On İki Erkan
Kimi Sorunların Çözümü
Şia Mezhebi
Ek 1: Fakrname
Ek 2: Gülbenkler
Kaynaklar

Linkleri görebilmek için Üye Olun veya Giriş Yapın.