Ocak (Dede Ocağı) nedir?

[Pervane]

Ehl-i Beyt soyundan gelen ailelerin oluşturduğu çevresel inanç merkezi ve
ekolüne ocak, bu ocaklara mensup olan kimselere de “Ocakzade” denir. İşte bu ocakzade
olan, Alevi inanç sistemi içerisindeki ritüelleri ve cem erkânının uygulanmasını
sağlayan kişilere de “dede”, “baba” ya da “pir” denir (Dedekargınoğlu, 2010b: 333).
Hacı Bektaş Ocağı’nın Babagan Kolu’nda ise böyle bir soy bağlantısı yoktur. Sıradan
bir talip, hatta talip bile olmayan farklı bir inanç grubuna mensup birisi Bektaşi
tarikatına girerek dervişlik, babalık, halife babalık ve dede babalık gibi aşamalardan
geçerek en üst makama kadar yükselebilir

Alevilerin dinî örgütlenme biçimi dede ocakları etrafında yapılanmıştır.
Aleviler bu dede ocaklarını Alevilik inancının temeli olarak kabul etmektedir. Alevi
inancı günümüze kadar ocaklar çevresinde örgütlenen dede-talip topluluklarıyla
ulaşmıştır. Ocakların müstakil profilleri ve karşılıklı olarak geliştirdiği inanç kurumu
olarak yapılanışları, uygarlık tarihinde benzeri olmayan özel bir örgütlenme biçimidir.
Aleviler için bu son derece önemli inançsal, kültürel ve tarihsel bir birikimdir

Son yıllarda ocak denince bir kısım araştırmacının aklına tekke, türbe, dergâh,
zaviye, düşek, ziyaret ya da görkemli bir şekilde yapılmış olan yemek pişirilen, ateş
yanan mekânlar veya yapılar gelmektedir. Oysa ocak, bir mürşit veya pir dede grubuyla
o gruba bağlı taliplerin toplamıdır. Yani ocak, fiziksel bir mekân değil, dede ve
talibin toplamından ibaret olan sosyal bir birimdir. Bundan dolayı karışıklığa meydan
vermemek, ateş yanan yer ile Alevilikteki ocak kavramını birbirinden ayırmak ve
netlik kazandırmak için “Dede ocağı” tanımını kullanmalıyız