Konuyu Oyla:
  • Toplam: 0 Oy - Ortalama: 0
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Dergâh nedir?
#1
Dergâhın birkaç anlamı vardır: Farsçadan gelen bir sözcük olup
kapı, eşik, büyük makamların kapısı, hangâh olarak da ifade edilir. Hangâh terimi bir
yüceltme ifadesi olarak kullanılmaktadır. Şayet ilahi sözcüğü ile beraber kullanılırsa
(ilahi hangâh) Allah katı anlamına gelir. Şahlara, padişahlara veya hükümdarlara ait
makamları onurlandırmak amacıyla “Dergâh-ı Âlî” şeklinde de kullanılır. Buradaki
yüce kapı olarak ifade edilen anlam padişahın oturduğu “Saray”dır. Edebiyatta, “sığınılacak
yer” manasında kullanıldığı gibi, bir hizmet ve eğitim kurumu olarak da
işlenmiştir.
Tarikatların bulunduğu tekkelere de “dergâh” ismi verilmektedir. Eskiden,
tarikattan, yoldan olanların toplandığı zikir yeri, tarikat evi, sofilerin usullerini uygulamak
için toplandığı yere denirdi. Dergâhta, tarikat ilkeleri öğretildiği gibi saz
da çalınır. Alevi edebiyatının ögelerinden olan deyişler, düvaz imamlar, mersiyeler,
miraçlamalar vs. okunur, bunların eğitimi ve öğretimi de yapılırdı.
Tekke yapılarının büyüklüğü tarikatlara göre değişir. Tek bir mekândan oluşan
tekkelerin yanı sıra, geniş alana yayılmış birçok yapıyı barındıran külliye görünümlü
tekkeler de vardır. Tekkelerin tek bir mekândan oluşanları genellikle tarikata
bağlı kişilerin haftanın belirli günlerinde bir araya geldikleri, tarikata özgü törenleri
düzenledikleri yapılardır.
Birden çok mekândan oluşanlarda ise tarikat etkinliği daha geniş ve süreklidir.
Dergâhta, genellikle şeyhin ailesiyle birlikte oturduğu ayrı bir yapı vardır. Dervişlerin
sürekli ya da geçici olarak barındıkları yapılar, aşevi, hamam, çamaşırhane gibi
yerler ve tarikata bağlı kişilerin toplanıp ayin, sohbet ya da zikir denilen törenlerini
düzenledikleri ayrı bir mekân bulunur. Merkez tekkeler (dergâhlar) doğal olarak
daha çok mekândan oluşur. Örneğin Bektaşi tarikatının merkezi olan, Nevşehir’e
bağlı Hacıbektaş ilçesindeki Hacı Bektaş Velî Dergâhı üç avluya açılan bir yapılar
topluluğu biçimindedir. Bu yapılar, Hacı Bektaş Veli Türbesi, Balım Sultan Türbesi,
aşevi, kilerevi, mihmanevi, çamaşırhane, hamam, meydan, muhabbet divanı ve mescittir.
Eskiden var olduğu bilinen erzakevi ile ekmekevi yıkılmıştır. Mevlevi tarikatının
merkezi olan Konya’daki Mevlana Dergâhı da Mevlana Türbesi, semahane, mescit,
mutfak, derviş hücreleri ile dede ve çelebi dairelerinden oluşur. Tekkeler içinde
tarikat büyüklerinin gömüldüğü türbeler, tekke bahçesinde de daha çok dervişlerin
gömüldüğü, hazire adı verilen küçük mezarlıklar bulunur.

Her dergâh bulunduğu semt için bir sosyal yardım kurumu rolünü oynardı.
Herkes, bilhassa fakir ve muhtaç halk tabakaları, dergâhı kendisi için bir sığınma yeri
bilirdi. Tekkelerde her gün yemekler ve belirli zamanlarda lokmalar ve aşureler pişirilir,
halka dağıtılırdı. Zenginler ve hayırsever kimseler de tekkelerin bu hizmetini
bildikleri ve gördükleri için zaman zaman bu tekkelere kurbanlar adarlar, yiyecekler
gönderirler ve bunların fakirlere yedirilmesini isterlerdi (Ergin,1977: 234).
Nevşehir’in Hacıbektaş ilçesindeki Hacı Bektaş dergâhı aynı zamanda Alevilerin
Anadolu’daki en önemli merkezlerinden birisidir. Burasının önemli dergâhlardan
birisi olması Anadolu’daki bütün ocakların bağlı olduğu tek merkez olması anlamına
gelmez. Böyle bir anlam çıkaran bazı araştırmacılar dergâh ile ocak arasındaki farkı
anlayamadıkları için dergâhı ocak anlamında kullanmaktadır.
______
 Aşığın hikâyesini durmaksızın feryat eden bülbüle değil, sessiz sedasız can veren pervanelere sor..
Ara
Cevapla


Hızlı Menü:


Şu anda bu konuyu okuyanlar: 1 Ziyaretçi

Online Shopping App
Online Shopping - E-Commerce Platform
Online Shopping - E-Commerce Platform
Feinunze Schmuck Jewelery Online Shopping