Alevi mücadelesi içinde Alevi kimliğiyle bilinen kadın siyasetçi “neredeyse” yok

[Pervane]

“Alevi kurumlarına genel olarak baktığımızda, Aleviliğin inanç felsefesinin aksine kadın temsilinde çok ciddi bir problem var.” diyen Öğüt, Alevi mücadelesi içinde Alevi kimliğiyle bilinen kadın siyasetçinin “neredeyse” olmadığını söyledi.

Makbul Alevilik kitabıyla da bilinen araştırmacı-yazar Özcan Öğüt, Alevilik ve kadın ilişkisini değerlendirdi.

Öğüt, Kürt hareketine ivme kazandıran kadınların önemli bir kısmının Alevi olmasına rağmen Alevi hareketi içerisinde kadın temsiliyetinin çok sınırlı olduğunu belirtti.

Öğüt’ün değerlendirmesinden satır başları şöyle:

“Alevi örgütlenmelerinde kadınların özellikle ‘yönetici’ vasıflarıyla bir dinamizme öncülük etmelerine maalesef pek tanık olamıyoruz. Bu sıkıntıyı siyasi alanda da görüyoruz.”

ÖĞÜT: SİYASETTE ALEVİ KİMLİKLİ KADIN YOK

“Siyasette halihazırda var olan Alevi kadınları da, (Alevi kimlik mücadelesinden ziyade) çeşitli siyasal hareketlerin örgütlenme modelleri sayesinde bir yerlere gelen isimler. Fakat Alevilerin kendisinin yarattığı bir örgütlenme üzerinden (siyasette veya kurumlarda) bir yere gelmiş kadın örneğini pek göremiyoruz.”

“Türkiye’de siyasi partilerin örgütlenme mücadelelerine baktığımızda; 90’lı yıllarda Refah Partisinin (Milli Görüş ekolünün) yükseldiği süreçte kapı, kapı gezen kadınlara örgütlenme içerisinde verilen misyonun başarılarında çok önemli bir etkisi oldu. Aslında AKP iktidarının başarısında da milli görüşün kadınlarının o zamanlardan üstlendiği bu misyonu devam ettirmelerinin rolü büyük.”

“Dünya örneklerinde güç kazanan sol hareketlere baktığımızda; eş başkanlıklarda veya eş sözcülerde kadın erkek eşitliği üzerinden kurulan, tamamen cinsiyet eşitliğine dayanan bir örgütlenme modeli uygulanmakta. Bu model üzerinden örgütlenmeyi ilke edinen Kürt hareketinin de kimlik mücadelesinde ve siyasi alanda ivme kazanmasında kadının temsilde ve örgütlenmedeki varlığı başarılı örneklerdendir.”

ÖĞÜT: 18 BÜYÜK ALEVİ KURUMUNUN YÖNETİMİNDE SADECE 48 KADIN VAR

“Serçeşme dergisinde (2018-Mart) yayınlanan bir çalışmanın verilerine göre; 18 büyük Alevi kurumunun başkanlarının tamamı erkek. Yönetim kurulu üyelerinin ise 229 erkeğe karşın sadece 48’i kadın. Bu büyük Alevi kurumların çatısı altındaki şubelerde ise 33 kadın başkan ve 353 erkek başkan söz konusu. Yani Alevi kurumlarında kadın temsiline orantısal olarak baktığımızda, Türkiye’deki kurumlar arasında kadın temsilinin maalesef en düşük oranlarda olan kesimlerden birisi olduğumuzu söyleyebiliriz.”

“Alevi kurumlarında ve siyasette kadınların örgütlenmede ve karar mekanizmalarında daha fazla yer alabilmelerine müsait bir alan yaratmanın altyapısı oluşturulmalıdır. Mülk edinimde erkeğin kayrılması, çeşitli toplumsal cinsiyet rolleri içerisinde evde kadına biçilen vasıflara hapsolmasına kadar birçok şey sorgulanmalıdır. Ki gelecekte buna müsait bir yapının oluşturulması ve kadın temsilinin artması için kadının örgütlenmedeki önemini algılatan çeşitli eğitimler ve tartışmalar gerçekleştirilip yaygınlaştırılmalıdır.”

“Feminist teori literatüründe ‘Cam Tavan’ (Glass Ceiling) adıyla bilinen bir kavram bize bu durumun nedenleri hakkında enteresan veriler sunmakta. Kadınların kariyerlerinde bir yere gelmelerini zorlaştıran görünmeyen bir tavan var. Kadının kariyerinde en fazla bir yere kadar geldikten sonra kafasını çarpıp tıkanmasına neden olan çeşitli ‘görünmez’ engeller karşısına çıkmakta. Ayşe Füsun Gönül’ün ‘Kadınların Siyasi Kariyerinde Cam Tavan’ adlı kitabında bu kavramın Türkiye’deki somut örneklerini siyasette bir yere gelebilen az sayıdaki kadın siyasetçinin aktarımlarından net bir şekilde görebiliyoruz.”

ÖĞÜT: ALEVİ KADINLARI EVE HAPSEDİLİYOR

“Hacı Bektaş Veli Dergahı Postnişini Veliyettin Ulusoy’un Serçeşme dergisindeki Alevi kadınının da (Sünni örneklerdeki gibi) evinin kapı eşiğine adım attığı andan itibaren engel teşkil eden çeşitli eşiklerle karşılaştığı eleştirisinde de, Alevi kadınlardaki bu ‘cam tavanı’ görebilirsiniz.”

“Ulusoy’un oradaki açıklamaları; Alevilikteki Can kavramının cinsiyetsizliğinin aksine, yaşamın her alanında kendini yeniden üretmesiyle tüm toplumsal yapılara sinen eril tahakküm Sünniler de olduğu gibi Alevi kadınlarını da ev içerisine hapsediyor.”

“Alevi hareketinin kadın temsilinin sağlanamadığı (cam tavanın olduğunun) kurumların başında gelmesinin en önemli nedenlerinden birisi bu eril döngünün bir parçasına dönüşmek olduğu anlaşılıyor. İşte Alevi kurumlarındaki ve siyasi alandaki bu cam tavanı aşabilmemiz için artık bu görünmez engelleri görünür kılacak ciddi bir tartışma başlatmamız gerekiyor.”

ÖĞÜT: KÜRT HAREKETİNE İVME KAZANDIRAN ALEVİ KADINLARIYDI

“Bu anlamda özellikle Kürt siyasi hareketi içindeki kadınlara baktığımızda, özellikle ilk zamanlarda öncü misyon üstlenen kadınların önemli bir kısmının Kürt Alevi kadınları olduğunu görüyoruz.”

“Alevi kadınları Kürt siyasi hareketinin örgütlenmesinde ve karar mekanizmalarında sıklıkla önemli sorumluluklar alabilirken, Alevi kurumlarında kadınların hiç bu denli etkin bir konumda olamadıklarını görebilirsiniz.”

“Kürt hareketine ivme kazandıran Kürt Alevi kadınların etkin konumları ortadayken, Kürt, Türk, Arap, Arnavut vs. çeşitli etnik kesimlerden Alevi kadınların neden Alevi hareketi içerisinde aynı etkin konumda olamadıklarını tartışmalıyız. Her kesimden Alevi kadınlarının benzeri başarıyı Alevi hareketinde de gerçekleştirebilmesine müsait bir yapıya evrilmesinin zemini oluşturulmalıdır.”

“Aslında erkek egemen yapıdaki Alevi hareketinin aksine, Alevi toplumunun siyasi eğilim olarak buna oldukça müsait olduğunu söylemek mümkün. Örneğin; Konda’nın ‘siyasette kadın temsili’ araştırmasındaki kadın temsiline dair çeşitli grupların verilerine baktığımızda; Alevilerin (%14) siyasette kadın adayları desteklemeye Sünnilerden (%8) neredeyse iki misli daha yatkın olduğunu görüyoruz.”