Alevîlere özgü özbenlik

[Pervane]

Alevîlere özgü özbenlik (self) oluşumunda etkili olan bu öğreti ve inanç olgusunu bence aşağıda sıralayacağım niteliklerle tanımlamak mümkündür.

►Alevilik insan merkezli ve toplumsal rızayı önceleyen teosofik(1) bir ahlak öğretisidir
►Alevîlik, panteist(2) bir dindir.
►Alevîlik, gnostik(3) bir inançtır.
►Alevîlik, mistik yönü güçlü bir ezoterik(4) öğretidir.
►Alevîlik, geleneksel mürşit-talip merkezli çok özel bir toplumsal örgütlenmedir.
►Alevîlik, yaşanan anı olumlayan ve dünyevî vurgulu bir yaşam felsefesidir.
►Alevîlikte bireysel özerklik ve kişisel kaderini belirleme (self determinasyon) hakkı kutsaldır.
►Alevîlik, adem-i merkeziyetçi bir iktidar kavramı dışında resmi merkezi iktidara itaati, bağlılığı ve kulluk statüsünü reddeden özgürlükçü bir zihniyet sahibidir.
►Otoritenin kaynağı kutsaldır. Kutsallık da karizmatik inanç önderlerinde tecelli eder.
►İnsanlar arası ilişkilerde eşitlikçilik baskın bir anlayıştır.
►Başka inanç ve öğretilere saygı kendine saygı olarak görüldüğü için kutsaldır.

İnsan merkezli bir panteist-gnostik (irfan) teoloji ve toplumsal gerçekliğe tümüyle gömülü hayat anlayışı, “eline, beline, diline” bağlı bir ahlakı içselleştiren bu inancın ve mistik (derviş meşrep bir halk dindarlığı) öğretinin bence, bu özgüven ve gururda çok büyük payı vardır.

Bana sual sorma, cevap müşküldür,
Her sırrı ben sana açamam hocam,
Hakkın hazinesi darı değildir,
Cami avlusunda saçamam hocam.

Kayd-i ahiretle düşmem mihnete,
Ben burada memurum şimdi hizmete,
Hayvan otlatırken gidip cennete,
Sana hülle donu biçemem hocam.

Şarabı men etme o değil hüner,
Aşıkım, badesiz başım pek döner,
Gönlümde muhabbet ateşi söner,
Özrüm var, sade su içemem hocam!

Nâr-ı cehennemi önüme serme,
Günahımı döküp kaygılar verme,
Kitapta yerini bana gösterme,
Ben pek o yazıyı seçemem hocam!

Halka korku verme velvele salıp,
Dünya ve ahiret bu köhne kalıp,
Ben softa değilim cübbemi alıp,
İmaret imaret göçemem hocam.

Ölümden ürker mi tez ölen kimse,
Çoktan mazhar oldum ben hak nefese,
Bu demi sürerken ecel gelirse,
İşimi bırakıp kaçamam hocam.

Miracı anlatma, eşek değilim,
Bildiğin kadar da melek değilim,
Günahkâr insanım, ördek değilim,
Bu ağır gövdeyle uçamam hocam.

Feylozof Rızayım, dinsiz anlama,
Dini ben öğrettim kendi babama,
Her ipte oynarım, cambazım ama,
Sırat köprünü geçemem hocam.

-Rıza Tevfik-

Kaynak: Prof. Dr. Cengiz Güleç, Alevî Öğretisi, yurt kitap-yayın s.20-21

(1)Teosofik: (Teos-Tanrı, Sofi=Bilgelik)Yunanca Tanrı Bilgeliği ve İlahi Hikmet anlamına gelir. Ezoterik (batıni) bilgilerden yararlanan felsefi bir sistemdir.
(2)Panteist: Tümtanrıcılık (vahdet-i mevcut, varlığın birliği). Her şey Tanrı’nın bir parçası olarak kabul edilir, Tanrı her şeydir ve her şey Tanrı’dır.
(3)Gnostik: Sezgi veya tefekkür (düşünme) yoluyla edinilebilen bilgi.
(4)Ezoterizm, bir konudaki derin bilgilerin ve sırların ehil olmayanlardan gizlenerek, bir üstad tarafından sadece ehil olanlara inisiyasyon yoluyla öğretilmesidir.