Antalya Elmalı`ya bağlı Tekke köyü Abdal Musa Dergahı

[Pervane]

Anadolu`da geleneksel Alevi-Bektaşi mekanı olan hemen tüm dergahlara sonradan minareli camiler inşa edlmiş.Abdal Musa Sultan Dergahı`nın 600 yıllık geçmişi düşünüldüğünde,burasının bir Alevi-Bektaşi yerleşmesi olduğu ortadayken Osmanlı`nın asimilasyon politikası yetmemiş,çok partili Cumhuriyet dönemiyle birlikte Tekke Köyü`ne cami yapılmış.Cami yapımına karşı çıkmak,İslamiyete,devlete karşı çıkmakla özdeş sayıldığı için köylüler,fazla etkinlik gösterememişler. 
Hacı Bektaş Veli`den sonra Anadolu`da adından en çok söz edilen Abdal Musa Dergahı,Antalya Elmalı`ya bağlı Tekke köyü`nde bulunuyor. 
Köy çocuklarının bile ezbere bildiği Abdal Musa Sultan`ın hayatı,kerametleri,konuklar tarafından dikkatle dinleniyor.Birlikte "Uçan Suya" çıkılıyor.Efsaneye göre tersten dönen değirmen geziliyor. 
Uluçınar meydanında geçen yıl Kültür Bakanı Fikri Sağlar`ın yaptırdığı tören alanı,tıklım tıklım doluyor.Gelen semah grupları ve ozanlar gece yarısına kadar semah dönüp nefes söylüyorlar. 

Abdal Musa,14.yüzyılda Tekke Köyü`nde yaşamıştır.Kaynaklar,Abdal Musa`nın ,Horosan`dan, "Horosan erenlerinden" olduğunu yazıyor.Babasının ise,Hacı Bektaş Veli`nin amcası Haydar Ata`nın oğlu Hasan Gazi olduğu belirtiliyor. 
Dergahta, Abdal Musa Sultan`ın kız kardeşiyle annesinin de mezarı bulunuyor.Abdal Musa türbesinin bulunduğu külliye,600 yıllık. 
Bugün bir oda ve salondan oluşan türbeye geçmişte iç içe 7 kapıdan giriliyormuş.Külliyenin çevresinde geniş bağ ve bahçeler,misafirhaneler,meydanlar,kiler ve mutfaklar varmış. 
Dergahta 500 kadar derviş oturuyormuş.Mutfakta 40 derviş konuklara hizmet verirmiş.erzak dolu 20 ambar,200 atın girebileceği ahır varmış.Dergahı vakıflar yönetir,köy halkı hiç vergi vermezmiş. 


Alevi dergahlarını sünnileştirme çabası 

Cami köy meydanını doldururken,samanlık görünümündeki cemevine gizli bir kapıdan giriliyor. 
Köylüler sorun çıkmaması için köylerinden bir genci imam-hatip lisesinde okutup imam atamışlar.Alevi imam emekli olunca yerine Sünni kökenli bir imam gelmiş.Haziran 95`te TİMAŞ yayınları arasında çıkan eski MHP`li Prof.Dr. Orhan Türkdoğan`ın "Alevi-Bektaşi Kimliği" adlı kitaptan aktaracağım bölüm,yazarın Tekke Köyü`ndeki izlenimlerini ve Alevilere bakışını,amacını sözümona "hoşgörüsünü" göstermesi açısından önemli: 
"Tekke Köyü`nde bir de Diyanet`in yaptırdığı bir cami var,fakat namaza gidenler ancak birkaç kişiden ibaret.Ali Koca`nın "Hepimiz namaz kılıyoruz." tarzındaki ifadelerini Süni hocaya sorduğumuzda, "doğru olmadığını" ileri sürdü.Köyün çıkışında toplanan pazarcılar da aynı beyanda bulundular." 
"Burada ileri sürülen namaz,mecazi anlamda "cem töreni" yerine geçebilir.Çevrenin baskısıyla ortaya çıkan eziklik ve psikolojik tedirginlikten ötürü bir "takıyye" de olabilir." Diye de ekliyor. 

Diyanet gidecek:600-700 yıllık tarihi bir yerleşmeye Abdal Musa Sultan`a saygısızlık ederek, köylülerin camiye gitmeyeceklerini bile bile cami yapacak.Bizim yazarımız da camiye gidenler az diye hayal kırıklığına uğrayacak(!) 
Anadolu`da Alevi-Bekteşi dergahlarını, köylerini Sünnileştirme çabası,Osmanlı ile yaşıt sayılır.Bu uğraşa Hacı Bektaş Veli Dergahı bile dahil olmuş.2. Mahmut `un yeniçeri kıyımıyla kalınmamış. 
İstanbul ve Trakya`daki önemli Bektaşi dergahları yıkılmış.Bektaşi babalarından Kıncı Baba Üsküdar`da,Ağasızade Ahmet Efendi tophane`de,Salih Efendi Bab-ı Hümayun önünde idam edilmiş.İstanbul`da bulunan 14 dergahlı kütüphanesi,tüm eserleriyle birlikte yakılmış.Sağ kalan baba ve dedeler ise, Anadolu`nun çeşitli kentlerine sürülmüş.2. Mahmut, Hacı Bektaş "Pirevi"ni "ıslah"etmek için,postnişinliğe Nakşibendi şeyhlerinden Mehmet Sait Efendi`yi büyük bir törenle atamıştır. 
İşte bugün bazı sünni tarikatçı tayfanın: "Bakın Hacı Bektaş Dergahı`ında bile cami var" dedikleri, kapısında yapılış tarihi 1834 yazan cami,bu dönem Nakşi şeyhlerinin ibadet için yaptırdıkları camidir.Yoksa Hacı Bektaş Dergahı`nın kökeninde minareli cami yoktur. 
Hacıbektaş`a giderken Kırıkkale-Keskin`e bağlı Hasan Dede beldesinde bulunan Alevi büyüklerinden Hasan Dede Dergahı da bugün bir türbeden ibaret ve caminin gölgesinde kalmış bulunuyor.